Historia i Tradycje SSP
Powołanie STOWARZYSZENIA POLSKICH SAPERÓW NA OBCZYŹNIE

Początkowo powstawały samorzutnie jako koła samopomocy koleżeńskiej wśród żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pozostających na emigracji po zakończeniu II wojnie światowej. Z chwilą utworzenia Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, organizacji kombatanckiej powstałej w 1946 r. w Londynie, tworzyły się lokalne koła przy tych stowarzyszeniach oraz byłych jednostkach wojskowych zarówno
w Wielkiej Brytanii jak w innych krajach, gdzie osiedlali się Polacy.
Na początku 1948 r. na terenie Wielkiej Brytanii istniały trzy organizacje saperskie, które przyjęły nazwę:
- Koła Żołnierzy 1. Batalionu Saperów Kolejowych [w latach następnych powstawały jeszcze dwie filie tego koła w Wielkiej Brytanii].
- Stowarzyszenie Samopomoc Saperów [w jego składzie znajdował się Fundusz Samopomocy Saperów].
- Koło Stowarzyszenia Polskich Kombatantów nr. 82 – SAPER.
Celem działania tych organizacji była wzajemna pomoc koleżeńska saperom, ich rodzinom, wdowom i sierotom po nich, jak również udział w ogólnej pomocy społecznej. Powstawanie tych organizacji
miało związek z okresem rozformowywania jednostek Polskich Sił
Zbrojnych na Zachodzie. Pierwszy Zjazd Saperów odbył się 5 września 1949 r. w Londynie. W tym też roku, w grudniu zostaje wydany
pierwszy numer Biuletynu Informacyjnego „SAPER”. Na kolejnych
zjazdach wypracowano kierunki działania zmierzające do scalenia istniejące koła i stworzenia jednej reprezentacji saperów polskich. Efektem tego było przyjęcie na Zjeździe Saperów 23 września 1951 r. m.in.
uchwał o:
- utworzeniu w Londynie Stałego Sekretariatu Kół Saperskich, który
będzie reprezentantem wszystkich saperów;
- przyjęciu dnia 1 września lub pierwszej niedzieli września jako Święto Sapera. [Święto zatwierdził 25.07.1952 r. gen. Władysław Anders].
Rozwinięciem uchwał Zjazdu w 1951 r. było powołanie do życia
Sekretariatu Saperskich Kół Oddziałowych. Prezesem Stowarzyszenia
został płk Stanisław Rządkowski. Zadaniem sekretariatu było m.in.:
- sporządzenie ewidencji saperów na Obczyźnie,
- utrzymanie biuletynu „Saper”,
- reprezentowanie saperów na wszystkich uroczystościach.
Kolejne lata przyniosły powstawanie nowych organizacji saperskich [Argentyna, Stany Zjednoczone]. Pomimo, że organizacje te przyjęły zasadę corocznych zjazdów saperskich, zachowały jednak
daleko idącą samodzielność. Myśl o konieczności stworzenia jednej
organizacji skupiającej saperów polskich na obczyźnie była systematycznie podnoszona na spotkaniach środowiskowych i dorocznych
zjazdach. Efektem tego było w dniu 23 czerwca 1956 r. w Londynie
na zebraniu delegatów kół i sekcji organizacji Saperów oraz przedstawicieli oddziałów saperskich jeszcze nie zrzeszonych powołanie organizacji pod nazwą „Stowarzyszenie Polskich Saperów na Obczyźnie”. Zebranie uchwaliło Statut Stowarzyszenia i wybrało tymczasowy
Zarząd, który miał zorganizować „Święto Sapera” i zwołać Walne
Zebranie członków Stowarzyszenia w celu dokonania wyboru władz,
zatwierdzenia Statutu oraz opracować program działania.
Zgodnie ze Statutem naczelną władzą Stowarzyszenia jest Walne
Zebranie. Zarząd wybierany był na rok i w jego skład wchodził Fundusz Samopomocy. W biuletynie „Saper” nr 2 z 1956 r. zapisano, że:
„Nowopowstałe Stowarzyszenie cechuje: powszechność i jak najszersza samopomoc koleżeńska oraz pełne zaufanie do członków, którzy sami określają pomoc materialną, jaka mogą zaoferować.
Działalność Stowarzyszenia w drugiej połowie lat pięćdziesiątych
zmierzała do podjęcia współpracy ze skupiskami saperów zamieszkujących Amerykę Południową, Kanadę i Australię. W 1960 roku
w swoim sprawozdaniu rocznym Zarząd SPS na Obczyźnie stwierdził,
„że więzi koleżeńskie zaczynają się rwać, a chętnych do pracy ubywa”
Na XVI Zjeździe [6.09.1964 r.] uczestniczyło już tylko 45 osób.
Został wydany też ostatni, 64 numer biuletynu „Saper”. Ówczesny
prezes Stowarzyszenia w sprawozdaniu za lata 1965-1966 napisał: Nie
możemy poszczycić się wielkimi osiągnięciami, dwa ubiegłe lata były
ciężkie a wszystko szło jak po grudzie.

Ogólna apatia, brak współpracy, ciągłe narzekania. Większość inicjatyw spaliła na panewce. Największym jednak zawodem była niemożność wznowienia „SAPERA”,
który stanowił podstawowe ogniwo łączności saperów na obczyźnie.
W kolejnych latach podjęto pracę nad wydaniem „Historii Saperów”,
gdzie materiały do niej zbierano ponad 15 lat. Ostatecznie w 1985 r.
wydano „Saperzy w służbie Polsce” pod red. ppłk Szugajewa, a który
w 1990 r. był gościem gen. Zdzisława Barszczewskiego – szefa Wojsk
Inżynieryjnych MON. W latach 90 –tych Stowarzyszenie ogranicza
działalność. W listach ppłk. Szugajewa, wysyłanych do gen. Z. Barszczewskiego zawierane są propozycje przekazania dorobku i działalności SPS na Obczyźnie do kraju. W dniu 11.02. 2001 r. odbyło się
ostatnie Walne Zebranie członków, które zdecydowało o rozwiązaniu
Stowarzyszenia. Tym samym zakończyła się działalność Stowarzyszenia Saperów Polskich na Obczyźnie.
płk dypl. Tadeusz Dzikowski
Powołanie STOWARZYSZENIA SAPERÓW POLSKICH
