Historia i Tradycje SSP

Powołanie STOWARZYSZENIA POLSKICH SAPERÓW NA OBCZYŹNIE

odznaka Stowarzyszenia Polskich Saperów na obczyźnie

Początkowo powstawały samorzutnie jako koła samopomocy koleżeńskiej wśród żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pozostających na emigracji po zakończeniu II wojnie światowej. Z chwilą utworzenia Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, organizacji kombatanckiej powstałej w 1946 r. w Londynie, tworzyły się lokalne koła przy tych stowarzyszeniach oraz byłych jednostkach wojskowych zarówno w Wielkiej Brytanii jak w innych krajach, gdzie osiedlali się Polacy.

Na początku 1948 r. na terenie Wielkiej Brytanii istniały trzy organizacje saperskie, które przyjęły nazwę:

  1. Koła Żołnierzy 1. Batalionu Saperów Kolejowych [w latach następnych powstawały jeszcze dwie filie tego koła w Wielkiej Brytanii].
  2. Stowarzyszenie Samopomoc Saperów [w jego składzie znajdował się Fundusz Samopomocy Saperów].
  3. Koło Stowarzyszenia Polskich Kombatantów nr. 82 – SAPER.

Celem działania tych organizacji była wzajemna pomoc koleżeńska saperom, ich rodzinom, wdowom i sierotom po nich, jak również udział w ogólnej pomocy społecznej. Powstawanie tych organizacji miało związek z okresem rozformowywania jednostek Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Pierwszy Zjazd Saperów odbył się 5 września 1949 r. w Londynie. W tym też roku, w grudniu zostaje wydany pierwszy numer Biuletynu Informacyjnego „SAPER”. Na kolejnych zjazdach wypracowano kierunki działania zmierzające do scalenia istniejące koła i stworzenia jednej reprezentacji saperów polskich. Efektem tego było przyjęcie na Zjeździe Saperów 23 września 1951 r. m.in. uchwał o:

- utworzeniu w Londynie Stałego Sekretariatu Kół Saperskich, który będzie reprezentantem wszystkich saperów;
- przyjęciu dnia 1 września lub pierwszej niedzieli września jako Święto Sapera. [Święto zatwierdził 25.07.1952 r. gen. Władysław Anders].

Rozwinięciem uchwał Zjazdu w 1951 r. było powołanie do życia Sekretariatu Saperskich Kół Oddziałowych. Prezesem Stowarzyszenia został płk Stanisław Rządkowski. Zadaniem sekretariatu było m.in.:

- sporządzenie ewidencji saperów na Obczyźnie,
- utrzymanie biuletynu „Saper”,
- reprezentowanie saperów na wszystkich uroczystościach.

Kolejne lata przyniosły powstawanie nowych organizacji saperskich [Argentyna, Stany Zjednoczone]. Pomimo, że organizacje te przyjęły zasadę corocznych zjazdów saperskich, zachowały jednak daleko idącą samodzielność. Myśl o konieczności stworzenia jednej organizacji skupiającej saperów polskich na obczyźnie była systematycznie podnoszona na spotkaniach środowiskowych i dorocznych zjazdach. Efektem tego było w dniu 23 czerwca 1956 r. w Londynie na zebraniu delegatów kół i sekcji organizacji Saperów oraz przedstawicieli oddziałów saperskich jeszcze nie zrzeszonych powołanie organizacji pod nazwą „Stowarzyszenie Polskich Saperów na Obczyźnie”. Zebranie uchwaliło Statut Stowarzyszenia i wybrało tymczasowy Zarząd, który miał zorganizować „Święto Sapera” i zwołać Walne Zebranie członków Stowarzyszenia w celu dokonania wyboru władz, zatwierdzenia Statutu oraz opracować program działania.

Zgodnie ze Statutem naczelną władzą Stowarzyszenia jest Walne Zebranie. Zarząd wybierany był na rok i w jego skład wchodził Fundusz Samopomocy. W biuletynie „Saper” nr 2 z 1956 r. zapisano, że: „Nowopowstałe Stowarzyszenie cechuje: powszechność i jak najszersza samopomoc koleżeńska oraz pełne zaufanie do członków, którzy sami określają pomoc materialną, jaka mogą zaoferować.

Działalność Stowarzyszenia w drugiej połowie lat pięćdziesiątych zmierzała do podjęcia współpracy ze skupiskami saperów zamieszkujących Amerykę Południową, Kanadę i Australię. W 1960 roku w swoim sprawozdaniu rocznym Zarząd SPS na Obczyźnie stwierdził, „że więzi koleżeńskie zaczynają się rwać, a chętnych do pracy ubywa”

Na XVI Zjeździe [6.09.1964 r.] uczestniczyło już tylko 45 osób. Został wydany też ostatni, 64 numer biuletynu „Saper”. Ówczesny prezes Stowarzyszenia w sprawozdaniu za lata 1965-1966 napisał: Nie możemy poszczycić się wielkimi osiągnięciami, dwa ubiegłe lata były ciężkie a wszystko szło jak po grudzie.

Ogólna apatia, brak współpracy, ciągłe narzekania. Większość inicjatyw spaliła na panewce. Największym jednak zawodem była niemożność wznowienia „SAPERA”, który stanowił podstawowe ogniwo łączności saperów na obczyźnie.

W kolejnych latach podjęto pracę nad wydaniem „Historii Saperów”, gdzie materiały do niej zbierano ponad 15 lat. Ostatecznie w 1985 r. wydano „Saperzy w służbie Polsce” pod red. ppłk Szugajewa, a który w 1990 r. był gościem gen. Zdzisława Barszczewskiego – szefa Wojsk Inżynieryjnych MON. W latach 90 –tych Stowarzyszenie ogranicza działalność. W listach ppłk. Szugajewa, wysyłanych do gen. Z. Barszczewskiego zawierane są propozycje przekazania dorobku i działalności SPS na Obczyźnie do kraju. W dniu 11.02. 2001 r. odbyło się ostatnie Walne Zebranie członków, które zdecydowało o rozwiązaniu Stowarzyszenia. Tym samym zakończyła się działalność Stowarzyszenia Saperów Polskich na Obczyźnie.

płk dypl. Tadeusz Dzikowski

Powołanie STOWARZYSZENIA SAPERÓW POLSKICH

logo_ssp

Stowarzyszenie Saperów Polskich przyjęło tradycje i dorobek Stowarzyszenia Polskich Saperów na Obczyźnie, z siedzibą w Londynie, które po II Wojnie Światowej działało do 2001 r.

Terenem działania Stowarzyszenia jest obszar Rzeczpospolitej Polskiej oraz rejony działalności polskich misji i przedstawicielstw wojskowych również skupisk kombatanckich żołnierzy – saperów, poza granicami kraju.

Siedziba władz naczelnych Stowarzyszenia Saperów Polskich znajduje się w Warszawie.
Stowarzyszenie jest organizacją apolityczną, niezarobkową, a swoją działalność opiera całkowicie na pracy społecznej swoich członków.
Stowarzyszenie Saperów Polskich na główne cele swej działalności przyjęło: integrowanie środowisk saperskich, kultywowanie i upowszechnianie tradycji saperskich w pamięci narodowej, zwłaszcza wśród młodzieży, a także popularyzowanie spraw obronności kraju i sprawowanie opieki nad miejscami pamięci narodowej oraz troskę o sprawy bytowe saperów i ich rodzin, szczególnie tych pokrzywdzonych przez los.

Myśl powołania środowiskowej organizacji zrzeszającej wszystkich żołnierzy-saperów: uczestniczących w wojnie, rozminowujących kraj, walczących z klęskami żywiołowymi, niosących pomoc ludziom, działających w misjach pokojowych i stabilizacyjnych oraz także tych, którzy w codziennej służbie przysparzają saperskiej chwały Ojczyźnie – dojrzewała dość długo.

Poza granicami kraju – od 1947 roku – działało Stowarzyszenie Polskich Saperów na Obczyźnie. Jego ówczesny Prezes – ppłk Adam SZUGAJEW w czasie wizyty w Polsce w roku 1991 postulował utworzenie w kraju Stowarzyszenia Saperów Polskich, które przejęłoby tradycje i dorobek działającego na obczyźnie Stowarzyszenia, ponieważ jego działalność zaczęła słabnąć – jego członkowie coraz bardziej się starzeją, wielu z nich już nie żyje.

Próby utworzenia stowarzyszenia saperów podejmowano w kraju kilkakrotnie. Szczególnie orędownikiem powołania takiej organizacji był w latach siedemdziesiątych ówczesny Szef Wojsk Inżynieryjnych – gen. Czesław PIOTROWSKI. Były też i inne inicjatywy środowiska saperskiego, aby takie stowarzyszenie powołać. Niestety panujący wtedy klimat polityczny nie sprzyjał takim inicjatywom. Żołnierze-saperzy będący już poza służbą rozproszeni byli w różnych związkach kombatanckich i organizacjach byłych żołnierzy, natomiast pozostający w służbie czynnej – pozostawali poza jakimikolwiek organizacjami.

Powołanie organizacji środowiskowej w formie Stowarzyszenia, które by zrzeszało saperów, żołnierzy i pracowników Wojsk Inżynieryjnych – w tym dawnej komunikacji wojskowej oraz zakwaterowania i budownictwa – służących i pracujących w formacjach Wojska Polskiego, sojuszniczych armiach państw koalicji antyhitlerowskiej i podziemnych organizacjach ruchu oporu, a także członków ich rodzin, przybrało realny kształt w drugiej połowie 1999 roku. Powstała samorzutnie grupa inicjatywna w składzie: płk w st. spocz. Michał REZIECKI, płk w st. spocz. Stanisław SOROKA, płk w st. spocz. Bogusław GILEWSKI oraz nieco później – płk ( r) Bogusław SAGANOWSKI i płk ( r). Marian KASPERSKI. Grupa ta w pierwszej kolejności, po wielu dyskusjach zaproponowała, że powołana organizacja będzie się nazywać STOWARZYSZENIE SAPERÓW POLSKICH. W następnej kolejności grupa inicjatywna z pomysłem powołania Stowarzyszenia zapoznała przede wszystkim Szefostwo Wojsk Inżynieryjnych, Ministerstwo Obrony Narodowej oraz instytucje i jednostki Wojsk Inżynieryjnych. Powstaniem stowarzyszenia żywo zainteresowało się Szefostwo Wojsk Inżynieryjnych z gen. Ryszardem ŻUCHOWSKIM na czele, a jego ideę poparło Ministerstwo Obrony Narodowej. Podsekretarz Stanu ds. Społecznych w tym Ministerstwie w liście do Szefa Wojsk Inżynieryjnych na początku września 1999 roku napisał:

….”W związku z zamiarem powołania STOWARZYSZENIA SAPERÓW POLSKICH, organizacji skupiającej w swoich szeregach kadrę Wojsk Inżynieryjnych służby czynnej oraz będącej w stanie spoczynku w kraju i poza jego granicami, proszę przekazać inicjatorom tego przedsięwzięcia życzenia wszelkiej pomyślności oraz zapewnienia mego poparcia. Idea integracji środowiska saperów jest wyrazem solidarności zawodowej i rzetelnego stosunku do zadań inżynieryjnych wykonywanych w okresie pokojowym oraz wojny, w tym powojennego rozminowania kraju. Cieszy mnie fakt silnych więzów społeczności saperskiej i nie dzielenie na tych, którzy służyli w różnych okresach dziejowych lub walczyli na różnych frontach. Racja stanu naszego państwa wymaga abyśmy o obronności kraju i jego bezpieczeństwie mówili jednym głosem.”…

W wielu środowiskach saperskich idea powołania stowarzyszenia odbiła się szerokim echem. Do Szefostwa Wojsk Inżynieryjnych napłynęło szereg pism i listów z wyrazami poparcia dla tego zamierzenia. Także Stowarzyszenie Saperów Polskich na Obczyźnie na wieść o zamiarze powołania Stowarzyszenia w kraju napisało: … „Cieszymy cię, że wreszcie koledzy w kraju powołują do życia organizację skupiającą wszystkich saperów, którzy ofiarnie służyli Ojczyźnie i która, gdy nasza działalność za granicą dobiega końca, przejmie w pełni odpowiedzialność za reprezentację osiągnięć działalności naszej pięknej i mądrej Broni Saperskiej.”…