Historia i Tradycje Polskich Wojsk Inżynieryjnych
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
Historia i tradycje polskich saperów
Saperzy to bardzo stary rodzaj wojsk. Jeden z najstarszych, ale zanim się ukształtował minęło wiele stuleci, w których współcześnie rozumiane zadania wojsk inżynieryjnych spełniali rzemieślnicy wykonujący dla walczących wojsk wszystko to, co dzisiaj nazywamy inżynieryjnym zabezpieczeniem pola walki. Zorganizowane wojskowe oddziały rzemieślników istniały już w starożytności. W armii rzymskiej nazywano je „fabri” a ich głównym zadaniem była budowa fortyfikacji, machin oblężniczych, zabezpieczanie przemarszów poprzez wykonywanie przesiek, a czasami także wykonywanie prac minerskich.
mjr rez. Wojciech Leszczyński
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
CZERWONO-CZARNE TO BARWY SAPERSKIE
Podczas uroczystości patriotyczno-wojskowej w m. Skurcza uczestnik tej uroczystości zwrócił się do żołnierzy z pytaniem, dlaczego honorujemy barwy przestępczej Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) – Bandery. Trudno było wytłumaczyć pytającemu, że są to barwy saperskie wywodzące się z historii Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej ustanowione wojskowymi przepisami mundurowymi. W artykule zostały podane przepisy prawne ustanawiające dla wojsk inżynieryjnych (pionierów) barwy czerwono-czarne.
Grzegorz Misiak
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
ŚWIĘTO WOJSK INŻYNIERYJNYCH
Zostało ustanowione Rozkazem Nr 105
Naczelnego Dowódcy WP marszałka polski Michała Roli-Żymierskiego z dnia
4. kwietnia 1946 r.
W rozkazie tym czytamy m.in.: W uznaniu wielkich zasług Wojsk Saperskich położonych dla Ojczyzny w walkach z niemieckim
najeźdźcą i dla upamiętnienia bitwy nad Odrą
i Nysą, rozkazuję:
- Ustalić w dniu 16. kwietnia, jako w dniu sforsowania Odry
i Nysy, doroczne Święto Wojsk Saperskich.
- Dzień ten w każdym roku
jest dla wszystkich żołnierzy Wojsk
Saperskich wolny od zajęć.
- Odznaczyć najbardziej zasłużone jednostki Wojsk Saperskich:
- Orderem Krzyża Grunwaldu III kl.
– 1. Warszawski Pułk Saperów;
- Orderem Virtuti Militari V kl.
– 1. Baon Saperski 1. Dywizji Piechoty,
– 2. Baon Saperski 2. Dywizji
Piechoty,
– 13. Baon Saperski 6. Dywizji Piechoty.
Cześć bohaterom Saperom poległym w walkach z najeźdźcą za
wolność i niepodległość Narodu!
Niech żyją waleczni Saperzy
demokratycznego Wojska Polskiego!
– 1. Warszawski Pułk Saperów;
– 1. Baon Saperski 1. Dywizji Piechoty,
– 2. Baon Saperski 2. Dywizji Piechoty,
– 13. Baon Saperski 6. Dywizji Piechoty.
Zdzisław Barszczewski
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
Udział wojsk inżynieryjnych w likwidacji klęsk żywiołowych
W pierwszych latach powojennych klęski żywiołowe w Polsce były szczególnie dotkliwe. Powodowały znaczne straty materialne i tragedie ludzkie. Pomoc wojska w akcjach zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych stanowiła obok rozminowania i oczyszczania terenów z niewybuchów jedną z podstawowych zadań wykonywanych przez żołnierzy - saperów na rzecz społeczeństwa. Saperzy zaangażowani byli przede wszystkim do akcji przeciwlodowych, przeciwpowodziowych, przeciwpożarowych do odśnieżania dróg komunikacyjnych i odbudowy zniszczonych mostów oraz przepustów drogowych.
dr Wiesław Leszek Ząbek
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
ODZNAKA „ZA ROZMINOWANIE KRAJU”
Problemy z jej ustanowieniem
Polscy saperzy po zakończeniu II wojny światowej natychmiast przystąpili do wielkiej operacji rozminowania obszaru naszego kraju, poważnie zaminowanego w czasie działań bojowych toczących się na jego terenie, w 1944 i 1945 roku. Zewsząd bowiem na ludność czyhało śmiertelne niebezpieczeństwo ze strony min, pocisków, granatów i różnych śmiercionośnych przedmiotów. Stan zaminowania paraliżował ponadto działalność administracji i gospodarki, uniemożliwiał uprawę ziemi, zagospodarowanie lasów, odbudowę zrujnowanego przemysłu oraz licznych miast i wiosek.
Zdzisław Barszczewski
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
Akcja rozminowania i odbudowa kraju ze zniszczeń wojennych
Druga wojna światowa dla Polski to oprócz znacznych zniszczeń materialnych i biologicznych, również niezmiernie silne zaminowanie jej 80 % terytorium milionami min, dziesiątkami milionów pocisków, bomb oraz innych przedmiotów wybuchowych. W wyniku działań wojennych Polska straciła 38% majątku narodowego, zrujnowanych zostało około 70% zakładów przemysłowych, zniszczonych około 8 tys. linii kolejowych i 15 tys. dróg. W gruzach leżały miasta i osiedla, spalonych było prawie 350 tys. zagród wiejskich.
dr Wiesław Leszek Ząbek
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
Rozminowanie Warszawy
„…WOLNA WARSZAWA NIGDY NIE ZAPOMNI TYCH, KTÓRZY TRUDEM SWYM I KRWIĄ PIERWSI ROZPOCZĘLI DZIEŁO
JEJ ODBUDOWY!”
Warszawa od stycznia 1944 r. znalazła się w strefie operacyjnej 9 armii niemieckiej, a od połowy września, z chwilą przeniesienia regularnego
frontu do miasta, w pierwszym pasie jej obrony. Niezależnie jednak od sytuacji wojskowej nad środkową Wisłą los Warszawy został przesądzony już
w pierwszych dniach powstania warszawskiego.
Grzegorz Misiak
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
Warszawskie mosty 1945
W połowie stycznia 1945 r. trzy fronty Armii Czerwonej znajdujące się na ziemiach Polski rozpoczęły strategiczną operację „Wisła Odra”. W składzie 1. Frontu Białoruskiego, w pierwszym jego rzucie (od 17.01) znalazła się 1. AWP, która otrzymała zadanie wyzwolenia Warszawy. Do rana 16.01 oddziały armii miały przegrupować się na pozycje wyjściowe do natarcia na 42 kilometrowym froncie od Rajszewa do Karczewa.
Zdzisław Barszczewski
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
MOST NA WIŚLE
Blisko 70 lat temu, w mroźną noc z 17 na 18 stycznia 1945 r. w Warszawie saperzy z 3. Brygady Pontonowo-Mostowej i 6. samodzielnego batalionu pontonowo-mostowego przerzucili most przez Wisłę łącząc oba brzegi wyzwolonego miasta. Oś mostu przebiegała 160 m. na północ od mostu średnicowego. Składał się z 35 członów parku DMP-2, 8 członów z parku N2P o nośności 16 ton i długości 430 mb. Oddany został do użytku 18 stycznia o godz. 19.
Red.
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
SAPERZY NA RZECZ WARSZAWY
Rozminowanie, usprawnienie komunikacyjne i odbudowa Warszawy, w styczniu 1945 r. były dla saperów polskich zadaniem podstawowym. „Tu, w Warszawie, jak nigdzie indziej, okupant zostawił nie tylko zgliszcza i ruiny, ale i rozsiał w sposób perfidny „śmierć”, która miała zbierać żniwo wśród tych, co ocaleli od zagłady i wśród tych, którzy mieli tu przyjść …” Sięgając do kart historii pragniemy przypomnieć artykułem gen. dyw. Czesława Piotrowskiego – byłego szefa wojsk inżynieryjnych WP, „Wojska inżynieryjne w rozminowaniu i odbudowie Warszawy”, zamieszczonego w „Żołnierzu Wolności” o wielkiej roli saperów w przywracaniu społeczeństwu Stolicy Polski.
Na podstawie artykułu Czesława Piotrowskiego - Red.
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
SAPERSKIE DROGI NA ŚRODKOWEJ WIŚLE
Środkowa Wisła w historiografii i tradycji oręża polskiego na przestrzeni dziejów odgrywała szczególna rolę zarówno jako rubież obronna jak i miejsce przeprawy wojsk, które z reguły zabezpieczały formacje saperskie. W kalendarzowym skrócie prezentujemy główne wydarzenia związane z tą częścią Wisły.
Saperzy w I Rzeczypospolitej
Strukturalne jednostki inżynieryjne powstawały
dopiero w II połowie XVIII w. i związane były
z kształceniem inżynierów w Szkole Rycerskiej
założonej w 1765 r. przez króla Stanisława Poniatowskiego.
Red.
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
UDZIAŁ SAPERÓW POLSKICH W WALKACH
NA ŚRODKOWEJ WIŚLE W 1944 R.
Walki na przyczółku warecko – magnuszewskim
Sytuacja polityczno - militarna na przyczółku magnuszewskim
W sierpniu 1944 r. zgodnie z opracowaną przez marszałków Żukowa i Rokossowskiego koncepcją operacji warszawskiej, niezbędnym
warunkiem wyzwolenia Warszawy było wyjście prawego skrzydła 1.
Frontu Białoruskiego nad Narew [przyczółek różańsko-serocki] i poszerzenie przyczółka magnuszewskiego do rubieży: Warka, Stromiec,
Radom.
płk dr Wiesław L.Ząbek
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
SAPERZY NA ŚRODKOWEJ WIŚLE W 1944 R.
W dniach 6-9 sierpnia razem z wojskami 1 armii przegrupowały się oddziały wojsk inżynieryjno-saperskich, które w nowym rejonie ześrodkowania przystąpiły do zorganizowania przeprawy desantowej i promowej oraz wspólnie z saperami Armii Radzieckiej budowy mostu stałego. Zasadnicze zadania przypadły polskim saperom w dniach 9-12 sierpnia przy organizacji przepraw pontonowo-mostowych i zabezpieczeniu forsowania 2 i 3 DP oaz 1 BPanc. im. Bohaterów Westeplatte. W tych dniach 9-12 sierpnia 7, 8 bsap oraz część 10 i 11 bat. sap. zabezpieczały przeprawę oddziałów 1. AWP na przyczółek warecko-magnuszewski wykonując 114 obrotów pontonami i 91 kursów promami, a 6 bpont-most wykonał 60 tonową przeprawę pontonową z parku N2P dla przeprawienia czołgów 1. Brygady Pancernej, a 7 bsap odnalazł i uruchomił barkę, na której przeprawiano też czołgi.
dr Wiesław L.Ząbek
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
SAPERZY WOJSKA POLSKIEGO NAD ŚRODKOWĄ WISŁĄ
WE WRZEŚNIU 1939 ROKU
Przegranie bitwy granicznej, nieprzewidziana dla strony polskiej szybkość marszu dywizji pancernych i zmotoryzowanych uderzających ze Śląska na linię środkowej Wisły i na Warszawę, zaskoczył Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego. Groźbę utraty stolicy i przepraw na środkowej Wiśle w porę dostrzeżono już w trzecim dniu wojny. Dokonana dnia 4 września przez marszałka Rydza-Śmigłego reorganizacja obrony poprawiła sytuację.
dr Wiesław L.Ząbek
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
SAPERZY W OBRONIE WARSZAWY WE WRZEŚNIU 1939 ROKU
We wrześniu mija 78 rocznica wybuchu II Wojny Światowej, w której prowadziliśmy wojnę obronną z hitlerowskimi Niemcami. Artykułem tym chciałbym przypomnieć, a może nawet doinformować czytelników jaki wysiłek włożyły wojska saperskie II Rzeczypospolitej w obronę Warszawy we wrześniu 1939 roku. Wiedza ta jest mało rozpowszechniana i ogólnie słabo znana, a warto przekazywać ją kolejnym pokoleniom saperów. Większość opracowań i wydawnictw nie ujmuje w sposób zwarty tej wiedzy. Wiedza ta zawarta jest zazwyczaj w rozprawach i opracowaniach naukowych. Krótkim szkicem wskażę najważniejsze przedsięwzięcia realizowane przez saperów biorących udział w obronie Stolicy we wrześniu 1939 roku.
ppłk mgr inż. Andrzej Wysocki
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
Saperzy w obronie Modlina we wrześniu 1939 r.
Dzieje 8. batalionu saperów
Dywizje armii „Łódź” (2, 28 i 30 DP), tworzące od 14 IX 1939 r. trzon załogi Modlina, przybyły do twierdzy bez batalionów saperów, które albo uległy zniszczeniu w walce, albo zaginęły w czasie odwrotu, dołączając do innych oddziałów. Gen.bryg. Wiktor Thommée, obejmując dowództwo obrony, mógł liczyć tylko na 8 batalion saperów mjr. Waleriana Klimowicza, należący do 8 DP. Batalion, wystawiony w mobilizacji alarmowej przez 1. batalion saperów w Modlinie, z konieczności przejął na siebie całość zadań saperskich.
dr Andrzej Wesołowski
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
Wał Pomorski
70 lat temu oddziały 1.Armii Wojska Polskiego, w dniach 1-11.02.1945 r. wspólnie z jednostkami Armii Radzieckiej dokonały przełamania silnie ufortyfikowanych pozycji niemieckich zwane Wałem Pomorskim [Pommernstellung], w ramach tzw. „operacji pomorskiej”, stanowiącej część szerokiej operacji wiślańsko-odrzańskiej 1. Frontu Białoruskiego marszałka Gieorgija Żukowa. Ta piękna karta oręża polskiego, nieco zapomniana we współczesnej historiografii wojskowości, w dalszym ciągu wywołuje wiele kontrowersji, mitów i przekłamań.
dr Wiesław Leszek Ząbek
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
KANAŁ AUGUSTOWSKI – KANAŁEM PRZEZ PUSZCZĘ
Pomysł budowy kanału zrodził się po drastycznym podniesieniu w 1821 roku ceł na tranzyt towarów w pruskich portach – Gdańsku, Królewcu i Kłajpedzie. W następnym roku zgody udzielił car Aleksander I i błyskawicznie przystąpiono do prac projektowych i budowlanych. Jednak projektantowi
obiektu władze carskie podziękowały w „swoisty sposób” – na 3 lata trafił do więzienia.
Kanał miał być częścią prawie 500-kilometrowego szlaku wodnego. Dłuższa, 400-kilometrowa trasa miała biec od Niemna do portu
w Windawie na dzisiejszej Łotwie. Natomiast 100 km stanowić miał
szlak od Niemna do Biebrzy. Sztucznie wykopane koryta obejmowały
1/3 całości, pozostałe to znajdujące się na tym terenie jeziora i rzeki.
Tadeusz Dzikowski
TRADYCJE WOJSK INŻYNIERYJNYCH
Mosty na Berezynie. Saperzy polscy nad Berezyną 1812
Między 26 a 29 listopada 1812 roku w pobliżu wsi Studzianka pod Borysewem dopełniała się tragedia cofającej się spod Moskwy Wielkiej Armii Napoleona. Udana przeprawa przez Berezynę była jedynym ratunkiem dla wojsk napoleońskich. Los armii spoczął w rękach polskich i francuskich saperów. Oni sami na przeżycie nie mieli prawa liczyć. Wojska polskie wyruszające w czerwcu 1812 (ok. 72 tysięcy żołnierzy) z Napoleonem na Rosję składały się z różnego rodzaju jednostek.
Tadeusz Dzikowski
